متن کامل تفاهم‌نامه ایران و 1+5
ایران و 1+5 بر سندی به توافق رسیدند که براساس آن غنی‌سازی در برنامه هسته‌یی باقی می‌ماند.
درک گام‌های اولیه در زمینه برنامه هسته‌یی ایران
در این تفاهم‌نامه که به امضاء طرفین رسیده به نقل از گروه 1+5 (آمریکا، انگلیس، آلمان، فرانسه، روسیه و چین به کمک اتحادیه اروپا) با بیان این‌که در مذاکرات جدی و اساسی با ایران با هدف رسیدن به یک راه حل دیپلماتیک و قابل راستی‌آزمایی که مانع دستیابی ایران به یک سلاح هسته‌یی می‌شود، شرکت داشته‌اند، آمده است: رییس‌جمهور اوباما با صراحت گفته است که دستیابی به یک راه حل صلح‌آمیز که ایران را از رسیدن به بمب هسته‌یی بازدارد به نفع منافع ملی آمریکاست.
این ادعا در متن آنچه منتشر شده آمده است که «امروز ایران و گروه 1+5 به مجموعه‌ای از درک‌های اولیه رسیدند که پیشرفت برنامه هسته‌یی ایران را متوقف می‌کند و آن را از نظر جنبه‌های کلیدی عقب می‌راند.
این‌ها اولین محدودیت‌های معناداری است که ایران پس از نزدیک به یک دهه در زمینه برنامه هسته‌یی‌اش پذیرفته است.»
1+5 معتقدند: گام شش ماهه اولیه شامل محدودیت‌های قابل توجه برای برنامه هسته‌یی ایران است و به مهم‌ترین نگرانی‌های ما از جمله در زمینه توانایی‌های غنی‌سازی ایران، ذخایر اورانیوم غنی‌شده، تعداد و توانایی‌های سانتریفیوژهایش و توانایی ایران برای تولید پلوتونیوم در سطح تسلیحاتی با استفاده از رآکتور اراک می‌پردازد. مصالحاتی که ایران متعهد شده است به عنوان بخشی از این گام اولیه انجام دهد علاوه بر آن شفافیت بیشتر و نظارت‌های سرزده‌تر برنامه هسته‌یی‌اش را در اختیار ما قرار می‌دهد.
مذاکره کنندگان با ایران در متن توافقنامه منتشر شده آورده اند: در گذشته این نگرانی مطرح شده بود که ایران از مذاکرات برای خرید زمان به منظور پیشبرد برنامه هسته‌یی‌اش استفاده خواهد کرد. این اقدامات گام اولیه اگر با یکدیگر اتخاذ شود کمک می‌کند که ایران نتواند از پوشش مذاکرات برای تداوم پیشبرد برنامه هسته‌یی‌اش در مدتی که ما درباره یک راه حل درازمدت و جامع که همه نگرانی‌های جامعه بین‌المللی را برطرف می‌کند مذاکره می‌کنیم، استفاده کند. در ازای آن و به عنوان بخشی از این گام اولیه، گروه 1+5 لغو تحریم‌های محدود، موقتی، هدفمند و قابل بازگشتی را به ایران ارایه می کند. ساختار این لغو تحریم‌ها طوری است که بخش اعظم رژیم تحریم‌ها از جمله ساختار تحریم‌های کلیدی نفت، بانکداری و مالی در جای خود باقی می‌ماند. گروه 1+5 به اعمال شدید این تحریم‌ها ادامه خواهد داد. اگر ایران به تعهداتش عمل نکند، ما لغو تحریم‌های محدود را لغو خواهیم کرد و تحریم‌های اضافی به ایران اعمال می‌کنیم.
گروه 1+5 و ایران علاوه بر آن درباره پارامترهای کلی یک راه حل جامع که برنامه هسته‌یی ایران را در درازمدت محدود خواهد کرد، تضمین‌های قابل راستی‌آزمایی مبنی بر ماهیت منحصرا صلح‌آمیز فعالیت‌های هسته‌یی ایران به جامعه بین‌المللی ارایه خواهد کرد و اطمینان حاصل می‌کند که هرگونه تلاشی از جانب ایران برای دنبال کردن سلاح هسته‌یی بلافاصله تشخیص داده خواهد شد، گفت‌وگو کردند.
مجموعه درک‌ها علاوه بر آن شامل اذعان ایران به این است که باید به همه قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل و همین‌طور مسائل گذشته و حال مربوط به برنامه هسته‌یی ایران که توسط آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مشخص شده است بپردازد. این شامل حل سوالات مربوط به ابعاد نظامی احتمالی در برنامه هسته‌یی ایران از جمله فعالیت‌های ایران در پارچین است.
به عنوان بخشی از یک راه حل جامع، ایران علاوه بر آن کاملا به وظایفش تحت معاهده منع گسترش تسلیحات هسته‌یی (ان‌پی‌تی) و وظایفش در قبال آژانس عمل کند. در زمینه یک راه حل جامع، تا زمانی که همه چیز مورد توافق قرار نگیرد، توافقی حاصل نمی‌شود. به طور خلاصه این گام اولیه تا شش ماه اعتبار دارد و یک وضعیت نهایی قابل پذیرش برای آمریکا یا شرکای ما در گروه 1+5 به حساب نمی‌آید.
بر اساس توافقنامه منتشر شده از سوی 1+5:
ایران متعهد شده است که غنی‌سازی بالاتر از 5 درصد را متوقف کند و ارتباطات فنی لازم برای غنی‌سازی بالای 5 درصد را برچیند.
ایران تعهد کرده است که همه ذخایر اورانیوم غنی شده تا نزدیکی 20 درصد خود را پیش از به پایان رسیدن فاز اولیه به زیر 5 درصد تضعیف کند و یا به شکلی تبدیل کند که برای غنی‌سازی بیشتر مناسب نیست.
ایران متعهد شده است که پیشرفت توانایی غنی‌سازی‌اش را متوقف کند.
هیچ‌گونه سانتریفیوژ نسل بعدی برای غنی‌سازی اورانیوم نصب نکند یا از آن‌ها استفاده نکند.
تقریبا نیمی از سانتریفیوژهای نصب شده در نطنز و سه چهارم سانتریفیوژهای نصب شده در فردو را به کار نیندازد؛ طوری که نتوان از آن‌ها برای غنی‌سازی اورانیوم استفاده کرد.
تولید سانتریفیوژش را به تعدادی که برای تعویض ماشین‌های خراب شده لازم است محدود کند؛ طوری که ایران نتواند از این شش ماه برای جمع‌آوری سانتریفیوژها استفاده کند.
ایران متعهد شده است که ذخایر اورانیوم با غنای پایین 3/5 درصد خود را افزایش ندهد، طوری که میزان آن در پایان شش ماه نسبت به آنچه در آغاز (این مدت زمانی) داریم بیشتر نشود و هرگونه اورانیوم غنی شده‌ی 3/5 درصدی که به تازگی غنی‌سازی شده به اکسید تبدیل شود.
ایران متعهد شده است که فعالیت‌هایش در اراک را بیشتر از این پیش نبرد و پیشرفت در زمینه مسیر پلوتونیوم را متوقف کند.
ایران متعهد شده است که رآکتور اراک را راه‌اندازی و سوخت‌گذاری نکند و تولید سوخت برای رآکتور اراک را متوقف کند. سوخت رآکتور اراک را بیشتر از این آزمایش نکند. هیچ‌یک از قطعات اضافی رآکتور در اراک را نصب نکند. سوخت و آب سنگین را به سایت رآکتور منتقل نکند. تاسیساتی که قابلیت بازفرآوری داشته باشد، نسازد.
ایران بدون بازفرآوری نمی‌تواند پلوتونیوم را از سوخت مصرف شده جدا کند.
شفاف‌سازی بی‌سابقه و نظارت سرزده روی برنامه هسته‌یی ایران
ایران متعهد شده است که:
دسترسی روزانه به نطنز و فردو را در اختیار بازرسان آژانس قرار دهد. این دسترسی روزانه به بازرسان اجازه می‌دهد که تصاویر دوربین‌های امنیتی را بررسی کنند تا از نظارت جامع مطمئن شوند. این دسترسی اجازه شفافیت بیشتر در زمینه غنی‌سازی را در این سایت‌ها می‌دهد و زمان تشخیص هرگونه خودداری از پایبندی (نسبت به تعهدات) کوتاه‌تر می‌کند.
دسترسی به تاسیسات مجموعه سانتریفیوژها را برای آژانس فراهم کند.
دسترسی به تاسیسات تولید و انبار قطعات گرداننده‌ی سانتریفیوژها را برای آژانس فراهم کند.
دسترسی به معادن و کارخانه‌های تولید اورانیوم را برای آژانس فراهم کند.
دسترسی به اطلاعات طراحی رآکتور اراک را که از مدت‌ها پیش خواستار آن بودیم فراهم کند. این اقدام، اطلاعاتی بسیار مهم را درباره این رآکتور که پیش از این در دسترس قرار نداشت، ارایه می‌کند.
دسترسی بیشتری به رآکتور اراک را برای بازرسان فراهم کند.
برخی داده‌ها و اطلاعات کلیدی که در پروتکل الحاقی توافقنامه پادمانی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و کد اصلاح شده 3/1 به آن اشاره شده است، ارایه کند.
مکانیزم راستی‌آزمایی
از آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خواسته می‌شود که بسیاری از این گام‌های راستی‌آزمایی را که در راستای نقش این سازمان در زمینه بازرسی‌ها در ایران است، انجام دهد. علاوه بر آن گروه 1+5 و ایران نسبت به برقراری یک کمیسیون مشترک برای همکاری با آژانس به منظور نظارت بر اجرا و حل مسائلی که ممکن است پیش آید متعهد شده‌اند.
این کمیسیون مشترک علاوه بر آن با آژانس برای تسهیل رفع نگرانی‌های حال و گذشته در زمینه برنامه هسته‌یی ایران از جمله گام نظامی احتمالی برنامه هسته‌یی ایران و فعالیت‌های ایران در پارچین، کار می‌کند.
لغو محدود، موقتی و قابل بازگشت تحریم‌ها
در ازای این گام‌ها، گروه 1+5 لغو تحریم‌های محدود، موقتی، هدفمند و قابل بازگشتی را ارایه می‌کند و در عین حال بخش اعظم تحریم‌های‌مان از جمله ساختار تحریم‌های نفتی، مالی و بانکداری را حفظ می‌کنیم. اگر ایران به تعهداتش عمل نکند، لغو تحریم‌ها را لغو می‌کنیم. گروه 1+5 به طور مشخص متعهد شده است که:
به مدت شش ماه، اگر ایران به تعهداتش تحت این توافق عمل کند، تا جایی که تحت سیستم‌های سیاسی‌شان امکان‌پذیر باشد تحریم‌های هسته‌یی جدیدی را اعمال نکنند.
برخی تحریم‌ها در زمینه طلا و فلزات گرانبها، بخش خودروسازی ایران و صادرات پتروشمی ایران را به حالت تعلیق درآورد و احتمالا حدود 1/5 میلیارد دلار درآمد را در اختیار ایران قرار دهد.
مجوز بازرسی‌ها و تعمیرات مرتبط با ایمنی در داخل ایران را برای برخی خطوط هوایی خاص ایرانی بدهد.
اجازه دهد که خرید نفت ایران در سطح فعلی که به نحو قابل توجهی کاهش یافته است یعنی سطوحی که 60 درصد کمتر از دو سال پیش است باقی بماند.
در مدتی که ایران به تعهداتش عمل می‌کند، 4/2 میلیارد دلار از این فروش‌ها اجازه پیدا می‌کند در اقساط به ایران انتقال یابد.
اجازه دهد که 400 میلیون دلار به صورت کمک‌های تحصیلی دولتی از صندوق‌های ایرانی محدودی مستقیما به موسسات آموزشی شناخته شده در کشورهای ثالث انتقال یابد تا هزینه‌های تحصیلی دانشجویان ایرانی تسویه شود.
تعاملات انسان‌دوستانه
تعاملات انسان‌دوستانه که طبق قانون آمریکا اجازه آن داده شده است را تسهیل بخشند. تعاملات انسان‌دوستانه با صراحت از تحریم‌های کنگره مستثنی قرار داده شده است تا این کانال، دسترسی به هیچ‌گونه منبع جدید درآمدی را در اختیار ایران قرار ندهد. تعاملات انسان‌دوستانه، تعاملات مربوط به خرید غذا، کالاهای کشاورزی، دارو، ابزارآلات پزشکی توسط ایران است؛ ما علاوه بر آن معاملات مربوط به هزینه‌های پزشکی را که در خارج از کشور به وجود آمده است تسهیل می‌بخشیم. ما این کانال را برای نفع‌رسانی به مردم ایران برقرار خواهیم کرد.
مدنظر قرار دادن لغو محدود تحریم‌ها
به طور کلی حدود 7 میلیارد دلار حاصل از لغو تحریم‌ها بخش کوچکی از هزینه‌هایی است که ایران در مدت زمان این فاز اولیه تحت تحریم‌هایی که در جای خود باقی خواهد ماند دریافت خواهد کرد. دسترسی به بخش اعظم دارایی‌های خارجی ایران که حدود 100 میلیارد دلار است به واسطه تحریم‌ها امکان‌پذیر نیست یا محدود است.
در شش ماه آینده فروش نفت خام ایران نمی‌تواند افزایش یابد. تحریم‌های نفتی به تنهایی در مقایسه با آنچه ایران در یک دوره شش ماهه در سال 2011 یعنی پیش از اجرایی شدن این تحریم‌ها به دست آورد، باعث از دست رفتن حدود 30 میلیارد دلار درآمد توسط ایران می‌شود که حدود 5 میلیارد دلار در ماه است. اگرچه ایران اجازه دسترسی به 4/2 میلیارد دلار از درآمدهای نفتی‌اش را خواهد داشت، حدود 15 میلیارد دلار از درآمدهایش در طول این مدت به حساب‌های مسدود شده‌اش در خارج از کشور ریخته خواهد شد. به طور خلاصه ما انتظار داریم که موجودی پول ایران در حساب‌های مسدود شده‌اش در خارج از کشور تحت مفاد این توافق افزایش یابد، نه کاهش.
گروه 1+5 با تاکید بر «حفظ فشار اقتصادی به ایران و حفظ ساختار تحریم‌های‌شان» آورده‌اند: در طول فاز اولیه، ما به اعمال شدید تحریم‌های‌مان علیه ایران از جمله اتخاذ اقدامات علیه کسانی که سعی می‌کنند از تحریم‌های‌مان اجتناب کنند یا آن‌ها را دور بزنند ادامه خواهیم داد. تحریم‌هایی که روی فروش نفت خام تاثیر می‌گذارند هم‌چنان به دولت ایران فشار وارد خواهند آورد.
1+5 در توافقنامه منتشر شده مدعی شده اند: ما در همکاری با شرکای بین‌المللی‌مان فروش نفت ایران را از 2/5 میلیون بشکه در روز در اوایل سال 2012 به یک میلیون بشکه در روز در مرحله کنونی رسانده‌ایم و توانایی فروش تقریبا 1/5 میلیون بشکه در روز را از ایران گرفته‌ایم. یعنی از دست رفتن بیش از 80 میلیارد دلار از اوایل سال 2012 که ایران هرگز نمی‌تواند آن را جبران کند. تحت این گام اولیه، ممنوعیت فروش نفت خام به اتحادیه اروپا در جای خود باقی خواهد ماند و فروش نفت ایران به حدود یک میلیون بشکه در روز محدود خواهد شد که موجب می‌شود ایران هر ماه 4 میلیارد دلار بیشتر را در زمینه فروش نفت از دست بدهد.
تحریم‌هایی که روی صادرات کالاهای نفتی به ایران تاثیر می‌گذرارد که باعث از دست رفتن میلیاردها دلار درآمد می‌شود، در جای خود باقی خواهد ماند.
بخش اعظم حدود 100 میلیارد دلار ایران که در منابع ارزی خارجی این کشور قرار دهد طبق تحریم‌ها هم‌چنان خارج از دسترس یا محدود است.
بخش‌های مهم دیگر رژیم تحریم‌های ما در جای خود باقی می‌مانند، از جمله:
تحریم‌ها علیه بانک مرکزی ایران و حدود 24 بانک ایرانی مهم و موسسات مالی دیگر؛
تحریم‌های ثانویه، به موجب قانون تحریم‌های جامع ایران، پاسخگویی و بی‌بهره‌سازی (CISADA) و برخی قوانین دیگر، علیه بانک‌هایی که با افراد و موسسات تحریم شده توسط آمریکا تعامل تجاری دارند.
تحریم‌ها علیه کسانی که دامنه گسترده‌ای از دیگر خدمات مالی مانند انواع مختلف بیمه را به ایران ارائه می‌کنند؛ و دسترسی محدود شده به سیستم مالی آمریکا همه تحریم‌های مربوط به ششصد شخص و موسسه که به خاطر حمایت از برنامه هسته‌یی و موشک بالستیک ایران هدف قرار داده شدند، در جای خود باقی خواهد ماند.
تحریم‌ها علیه سرمایه‌گذاری‌های درازمدت و ارائه خدمات فنی به بخش انرژی ایران در جای خود باقی خواهد ماند.
تحریم‌ها علیه برنامه نظامی ایران در جای خود باقی خواهد ماند.
تحریم‌های گسترده آمریکا علیه تجارت با ایران در جای خود باقی خواهد ماند و جلوی دسترسی ایران به هرگونه تعاملی با بزرگ‌ترین اقتصاد جهان را خواهد گرفت.
همه تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل در جای خود باقی خواهد ماند.
همه تحریم‌های هدفمند ما در رابطه با حمایت ایران از تروریسم، نقش بی‌ثبات‌کننده ایران در بحران سوریه و سابقه بد حقوق بشرش در میان نگرانی‌های دیگر در جای خود باقی خواهد ماند.
یک راه‌حل جامع
در فاز اولیه شش ماهه، گروه 1+5 درباره محتوای یک راه‌حل جامع مذاکره خواهد کرد. تا اینجا خطوط پارامترهای کلی راه‌حل جامع گام‌های ملموسی را ترسیم می‌کند که به جامعه بین‌المللی اطمینان می‌دهد که فعالیت‌های هسته‌یی ایران منحصرا صلح‌آمیز خواهد بود. در رابطه با این راه‌حل جامع: هیچ‌گونه توافقی در زمینه راه‌حل جامع صورت نمی‌گیرد، تا زمانی که موافقت در زمینه همه چیز حاصل شود. در شش ماه آینده ما تشخیص خواهیم داد که آیا راه‌حلی که به ما اطمینان کافی دهد که برنامه هسته‌یی ایران صلح‌آمیز است وجود دارد یا خیر؟ اگر ایران نتواند نگرانی‌های ما را حل کند، ما آماده‌ایم که تحریم‌ها و فشار را افزایش دهیم.
نتیجه‌گیری:
به طور خلاصه این گام اولیه به نوبه خود پیشرفت بسیار زیادی است. بدون این توافقنامه مرحله‌ای ایران می‌تواند چرخش هزاران سانتریفیوژ دیگر را آغاز کند. می‌تواند سانتریفیوژهای نسل جدید را که مدت زمان فوران (اشاره به رسیدن ایران به آنچه غرب توانایی ساخت سلاح هسته‌یی می‌کند) را کوتاه‌تر می‌کند، نصب کند.
می‌تواند راکتور آب سنگین اراک را سوخت‌گذاری و راه‌اندازی کند. می‌تواند ذخایر اورانیوم 20 درصدی خود را از آستانه اورانیوم لازم برای ساخت بمب فراتر ببرد. ایران تحت شرایط درک گام اولیه هیچ یک از این موارد را نمی‌تواند انجام دهد.
علاوه بر آن بدون این رویکرد مرحله‌ای، ائتلاف تحریم‌های بین‌المللی تضعیف خواهد شد، زیرا ایران این استدلال را برای جهان مطرح خواهد کرد که درباره رسیدن به یک راه‌حل دیپلماتیک جدی بود و ما نبودیم. در آن صورت نمی‌توانستیم شرکای‌مان را در زمینه عمل مهم اعمال تحریم‌های‌مان با خود همراه کنیم. ما با این گام اولیه برنامه هسته‌یی ایران را متوقف می‌کنیم و به عقب می‌رانیم و یک گزینه مشخص را در اختیار ایران قرار می‌دهیم؛ به تعهداتش عمل کند و با حسن نیت برای رسیدن به یک توافق نهایی مذاکره کند یا کل جامعه بین‌المللی با انزوا و فشار بیشتر واکنش نشان خواهد داد.
مردم آمریکا یک راه‌حل صلح‌آمیز و پایدار را که مانع دستیابی ایران به سلاح هسته‌یی شود و رژیم منع اشاعه جهانی را تقویت کند ترجیح می‌دهند.
این راه‌حل پتانسیل تحقق این هدف را دارد. آمریکا از طریق دیپلماسی قاطع و اصولی نقش خود را برای تحقق صلح بیشتر، امنیت و همکاری در میان کشورها ایفا خواهد کرد.
