چه سازنده این سدها یک انسان باشد یا نه: همیشه سد برای مقصود مشابهی بمنظور مدیریت ، هدایت و جلوگیری از جریان آب استفاده شده است. در داخل این توصیف، بسیاری از انواع مختلف از سدها ، از ژنراتورهای هیدروالکتریکی ماموت (که20 درصد انرژی برق جهان و 88 درصد از تمام برق تجدید پذیر را تولید می کنند) تا سدهای رسوبی کوچک در کنیا که برای ذخیره آب برای فصل خشک طراحی شده اند ، وجود دارد.طبق برآورد ها حدود 845 هزار سد در جهان موجود است. در اینجا به 18 عدد از عجیب ترین سدهای دنیا اشاره خواهد شد:
1- سد تری گورجز (Three Gorges)
موقعیت: شهر سندوپینگ( Sandouping) چین، رودخانه یانگ تسه ویژگی: این سد نه تنها بزرگ ترین سد برقابی جهان، بلکه بزرگ ترین منبع تولید برق در دنیا به شمار می رود. ساخت این سد بسیار دشوار بود. طرح اولیه این سد به سال 1932 برمی گردد، اما ساخت سد تا اواخر سال 1994 به تعویق افتاد و ساخت کامل آن تا سال 2011 به طول انجامید. اگرچه عمر مفید این سد فقط 70 سال تخمین زده می شود، لیکن طرح این سد به اندازه کافی جذاب بود تا جابجایی 24/1 میلیون نفر را توجیه کند.
2- سد ایتایپو (Itaipu)
موقعیت: مرز میان برزیل و پاراگوئه، رودخانه پارانا(Parana) ویژگی: این سد نتیجه همکاری میان برزیل و پاراگوئه بوده و در سال 2000 بیش از 90 هزار گیگاوات ساعت برق تولید کرد. این رقم رکوردی جهانی در زمینه تولید انرژی برق آبی به شمار می رود. با ارتفاعی بیش از 196 متر، این سد به بلندی یک ساختمان 65 طبقه است. فولاد به کار رفته در آن 380 برابر برج ایفل و مقدار بتن به کار رفته در آن 3/12 میلیون متر مکعب است.
3- سد گری(Guri)
موقعیت: ایالت Bolivar، ونزوئلا، رودخانه کارونی(caroni) ویژگی: این سد در ونزوئلا نه فقط دارای دیوارهای سر به فلک کشیده و ژنراتورهای قدرتمند است، بلکه در آن ذوق هنری نیز به کار رفته است. هنرمند معروف کارلوس کروز دایز(Carlos Cruz Diez)، یکی از اتاقک های این نیروگاه را با الگوی شگفت انگیزی از نوارهای عمودی رنگارنگ طراحی کرده است. همچنین نقاش مشهور آلخاندرو اوترو (Alejandro Otero) نیز یک مجسمه بزرگ متحرک دوار در نزدیکی آن ساخته است. این سد هر روز معادل تقریبا 300 هزار بشکه نفت انرژی تولید می کند.
4- سد گرند کولیی(Grand Coulee)
موقعیت: شهر گرند کولیی(Grand Coulee)، واشنگتن، رودخانه کلمبیا ویژگی: این سد بزرگ ترین سد در ایالات متحده آمریکا به شمار می رود و نزدیک به یک مایل (1.6 کیلومتر) طول و 503 متر عرض دارد. پی این سد آنقدر بزرگ است که می تواند همه اهرام شهر جیزه (Giza) مصر را در خود جای دهد. این سد با ارتفاع 115 متر بیش از دو برابر ارتفاع آبشار نیاگارا است. این سد همچنین نقشی به یاد ماندنی در تاریخچه موسیقی فولکلور بازی کرده است و آن زمانی بود که یک سازمان دولتی فعال در بخش انرژی، خواننده و آهنگساز معروف موسیقی فولکلور وودی گوتری (Woody Guthrie) را مامور کرد تا چند آهنگ درباره سد در اوایل دهه 1940 میلادی تهیه کند. از جمله این آهنگ ها می توان به "Roll On, Columbia, Roll On" و "Grand Coulee Dam" اشاره کرد.
5- سد سایانو – شوشین کایا (Sayano-Shushenskaya)
موقعیت: جمهوری خاکاشا (Khakassia)، روسیه، رودخانه ینیسی(Yenisei) ویژگی: این سد در روسیه ممکن است نتواند به هیچ رکوردی در زمینه تولید برق دست یابد، اما از نقطه نظر مقاومت، سایر سدها کمتر به پای این سد می رسند . توانایی سازه این سد در برابر زلزله ای با قدرت 8 ریشتر باعث شده است نام این سد در کتاب رکورد های گینس ثبت شود. با وجود این، حتی قوی ترین سد دنیا نیز در برابر مشکلات ایمن نبوده و در سال 2009 در حادثه انفجار یکی از توربین های این نیروگاه 75 نفر کشته و 40 تن روغن روانه رودخانه شد.
6- سد کراسنویارسک (Krasnoyarsk)
موقعیت: شهر دیونی گورسک(Divnogorsk)، روسیه، رودخانه ینیسی(Yenisei) ویژگی: اگرچه این سد با وجود سوء شهرت سد مجاور خود به بهره برداری رسیده است، لیکن این سد بتنی وزنی مشکلات خاص خود را به همراه داشته است. نیروگاه و مخزن این سد بر اقلیم منطقه تاثیر منفی داشته و باعث گرم تر شدن و شرجی تر شدن آب و هوای این منطقه نسبت به شرایط عادی آن شد. همچنین این سد باعث کاسته شدن پوشش یخ در ناحیه ای از سیبری شده است. روسیه عکس این شاهکار مهندسی را بر اسکناس 10 روبلی چاپ نموده است.
7- سد رابرت بوراسا(Robert Bourassa)
موقعیت: استان کبک، کانادا، رودخانه لا گرند(La Grande) ویژگی: نیروگاه این سد در 140 متری زیرزمین احداث شده است. به این ترتیب می توان آن را بزرگ ترین نیروگاه زیر زمینی جهان نامید. نکته ویژه در مورد این سد سرریز پلکانی بسیار بزرگ و منحصر به فرد آن است که وسعت هر پله آن معادل دو زمین فوتبال است.
8- بندهای رسوبی
موقعیت: کنیا ویژگی: از سال 1995 تاکنون در کنیا بیش از 500 بند رسوب گیر ساخته شده که معمولا حدود 50 متر طول و دو تا چهار متر ارتفاع دارند. بر خلاف سد های بزرگ، که معمولا برای تولید انرژی برقابی مورد استفاده قرار می گیرند، این سدها با هدف ذخیره سازی آب در فصول تر و استفاده از آن در فصول خشک در جوامع بی آب مورد استفاده قرار می گیرند. به این ترتیب این سدها در مقایسه با سدهایی با مخازن سطحی - به دلیل ذخیره شدن آب در ذرات ماسه - عملکرد بهتری در برابر تبخیر دارند و در نتیجه کیفیت آب نیز حفظ می شود.
9- سد فولادی ردریج(Redridge)
موقعیت: شهر ردریج(Redridge)، ایالت میشیگان، رودخانه سالمون ترات(Salmon Trout) ویژگی: این سد پشت بند دار با اسلب مسطح خود یکی از سه سد فولادی موجود در ایالات متحده آمریکا به شمار می رود. این سد در سال 1894 ساخته شد. سرریز این سد در سال 1941 شکست و در سال 2001 تا حدودی تعمیر شد
10- سد های تخته الواری
موقعیت: ژاپن ویژگی: برای محدود کردن میزان انتشار دی اکسید کربن از بتن و فولاد، شرکت Akita Perfecture واقع در شمال ژاپن دست به ساخت سدهایی در مقیاس کوچک با درختان سرو فراوان موجود در منطقه زد. هدف اصلی از ساخت این سدها کاهش اثرات رانش زمین و جریان های گل آلود است.
11- سد اینگوری(Inguri)
موقعیت: شهر اجواری (Jvari)، گرجستان، رودخانه اینگوری(Inguri) ویژگی: این سد با 271 متر ارتفاع به عنوان بلندترین سد قوسی بتنی در جهان شناخته می شود. این سد در سال 1978 تکمیل شد؛ در سال 1999 هزینه ای معادل 116 میلیون یورو صرف انجام تعمیرات این سد شد.
12- سد باطله معدن نیو کورنلیا(New Cornelia)
موقعیت: معدن نیو کورنلیا(New Cornelia) - ایالات متحده آمریکا ویژگی: صرفا از لحاظ حجم، این سد با حجم مصالح حدود 210 میلیون متر مکعب بزرگ ترین سازه سد در ایالات متحده آمریکا به شمار می رود . تا قبل از سال 1983 و پیش از بسته شدن معدن از این سد در صنعت معدن و برای جمع آوری مواد باطله و پساب ناشی از معدن کاری استفاده می شد.
13- سد باطله سینکرود(Syncrude)
موقعیت: شهر آلبرتا(Alberta)، کانادا ویژگی: این سد باطله با حجم بدنه 540 میلیون متر مکعب، حجیم ترین سد در جهان است. این سد باطله پساب های روزانه تولید شده ناشی از حفاری های استخراج نفت(حدود 500 هزار تن در روز) را جمع آوری می کند.
14- سد ورزاسکا(Verzasca)
موقعیت: شهر تیکینو(Ticino)، سویس ویژگی: عملیات ساخت این سد در سال 1965 میلادی به پایان رسید. این سد به خاطر زیبایی و قوس باریک بدنه بتنی خود مشهور بوده و در طراحی آن از بتن کمتری در مقایسه با دیگر سدهای مشابه استفاده شده است. در نتیجه هزینه های ساخت آن نیز کاهش داشته است. پس از آبگیری این سد زلزله های (القایی) کوچکی به وقوع پیوست.
15- سد سانته کوپر(Santee Cooper)
موقعیت: شهر پینو پلیس(Pinopolis)، کارولینای جنوبی، رودخانه Santee – ایالات متحده آمریکا ویژگی: در دوران بحران شدید اقتصادی، سلسه سدهای سیستمی بر روی رودخانه Santee به منظور ایجاد فرصت های شغلی ساخته شد. این سیستم دارای مخزنی به مساحت 752 کیلومتر مربع و طول حدود 67 کیلومتر است. سد Santee Cooper از سومین زلزله شدید در تاریخ آمریکا سربلند بیرون آمد و طراحی آن تا کنون چندین بار برای کسب مقاومت بیشتر در برابر زلزله های آتی مورد بازبینی قرار گرفته است. سد Pinopolis که از سلسله سدهای سیستمی رودخانه Santee به شمار می آید، می تواند بیشترین تغییرات سطح آب را برای جابجایی قایق ها در یک مرحله ایجاد کند.
16- سد روزولت
موقعیت: شهر Phoenix، آریزونا، رودشور River Salt ایالات متحده آمریکا ویژگی: بناها و سنگ کاران ایتالیایی این سد را با مهارت تمام ساخته و با دست همه سنگ های مورد نیاز در این پروژه را برش داده اند. در سال های اخیر، 23 متر ارتفاع سد برای افزودن 20 درصدی به حجم مخزن، افزایش یافت و تمام سطح بدنه آن با بتن پوشانده شد و ظاهری نو به آن بخشید.
17- سد چالک هیلز(Chalk Hills)
موقعیت: مرز میان ایالت های ویسکانسین و میشیگان، رودخانه Menomine – ایالات متحده آمریکا ویژگی: نیروگاه این سد با نمایی شبیه به کلیسای جامع و با سنگ های مرمر رنگین و شیشه های منقوش به تصاویر مهندسان و سرمایه گذاران سازنده اولیه سد که در حال جشن هستند، تزئین شده است. عملیات ساخت این سد در سال 1927 میلادی به پایان رسید.
18- بزرگ ترین سد ساخته شده توسط سگ های آبی در جهان
موقعیت: پارک ملی Wood Buffalo، استان Alberta، کانادا گوگل ارث، بزرگ ترین سد ساخته شده توسط سگ های آبی را در استان Alberta کانادا با طول 850 متر معرفی می کند. همچنین یک سد مشابه دیگر نیز با طول 652 متر در مونتانا ( Montana) وجود دارد. بازدیدکنندگان بر این باورند که دو خانواده از سگ های آبی این بنای معماری عظیم را که شامل دو سد مجزا است ساخته اند. فضای اطراف این سد تماما توسط تالاب هایی محصور شده است که در آن سدهای بسیار بزرگ توسط سگ های آبی ساخته شده است.
